Odroczenie wykonania kary

Odroczenie wykonania kary to instytucja prawa karnego wykonawczego, umożliwiająca odsunięcie w czasie konieczności wykonywania kary. Wniosek o odroczenie może dotyczyć kary pozbawienia wolności czy ograniczenia wolności. W przypadku kary grzywny, istnieje możliwość rozłożenia jej na raty. Zasadą jest jednak wykonywanie orzeczeń karnych bezzwłocznie – z chwilą, gdy staną się wykonalne, co zazwyczaj wiąże się z ich prawomocnością. Oznacza to zatem, iż wydany wyrok podlega wykonaniu bez zwłoki. Osoba skazana na karę pozbawienia wolności, musi liczyć się z tym, że w przeciągu niedługiego czasu otrzyma wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym – czy można temu zapobiec? Tak – służy temu odroczenie wykonania kary.

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności – w jakich przypadkach przysługuje?

W istocie można wyróżnić pięć głównych kategorii sytuacji, w których skazani mają szansę uzyskać odroczenie wykonania kary. Do przesłanek tych zaliczamy:

1. chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę skazanego, uniemożliwiającą wykonanie kary,
2. zbyt ciężkie skutki dla skazanego w przypadku natychmiastowego wykonania kary,
3. zbyt ciężkie skutki dla rodziny skazanego w przypadku natychmiastowego wykonania kary,
4. ciążę skazanej lub fakt samotnego sprawowania opieki nad dzieckiem do 3-go roku życia,
5. przeludnienie zakładów karnych,

W pierwszym przypadku, Sąd nie tylko może, ale ma obowiązek udzielić odroczenia wykonania kary. Odroczenie trwa wówczas do czasu ustania przeszkody – zazwyczaj jest to konkretna data, wskazana przez biegłego, który wcześniej opiniuje stan zdrowia chorego skazanego. Należy też pamiętać, że za ciężką chorobę, uznaje się taki stan zdrowia skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać jego życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

Jeżeli natychmiastowe wykonanie kary spowoduje zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny, Sąd może – ale nie musi – udzielić odroczenia. Należy bowiem pamiętać, iż osadzenie w zakładzie karnym zawsze destabilizuje sytuację życiową skazanego i jego bliskich, toteż okoliczności uzasadniające odroczenie muszą być szczegółowo wykazane. Do sytuacji, w których wykonanie kary może wywołać zbyt ciężkie skutki dla samego skazanego zaliczamy np. inną niż ciężka choroba skazanego, oczekiwanie na zabieg operacyjny, konieczność ukończenia szkolenia zawodowego, kursu czy stażu, konieczność wywiązania się z umowy, kontraktu, prac okresowych, konieczność uregulowania ważnych spraw osobistych czy ukończenie terapii odwykowej. Przykładem zbyt ciężkich skutków dla rodziny skazanego może być konieczność zapewnienia bliskim środków utrzymania na czas izolacji penitencjarnej, czy  zorganizowania opieki nad dzieckiem lub chorym, jeżeli inny członek rodziny nie może jej sprawować. Raz jeszcze należy powtórzyć, że aby uzyskać odroczenie wykonania kary, należy powołać i uzasadnić okoliczności wyjątkowo uciążliwe. Normalne dolegliwości związane z wykonywaniem kary nie są przesłanką dla jej odroczenia.

Kolejny przykład dotyczy kobiet w ciąży lub rodzica sprawującego samotnie opiekę nad dzieckiem do 3-go roku życia. Należy jednak pamiętać, że obecnie umożliwia się skazanym kobietom odbywanie kary w zakładach karnych przy których organizuje się domy dla matki i dziecka. Nie dotyczy to jednak mężczyzn samotnie wychowujących małoletniego do 3-go roku życia. Górną granicą okresu odroczenia wykonania kary, jest uzyskanie przez dziecko wskazanego wieku. Oczywiście nie ma przeszkód, by ubiegać się o odroczenie na podstawie kilku okoliczności łącznie.

Ostatnim przykładem uzasadniającym opóźnienie wykonania kary jest przeludnienie w zakładach karnych. Oznacza to, że liczba osadzonych – skazanych i aresztowanych – przekracza łączną pojemność jednostek penitencjarnych w skali całego kraju. Okoliczność ta nie dotyczy jednak skazanych, którzy dopuścili się przestępstwa z art. 197-203 kodeksu karnego lub przestępstwa z zastosowaniem przemocy, lub groźby jej użycia, a także co do skazanych w warunkach recydywy i warunkach z art. 65 kodeksu karnego.

Odroczenie wykonania kary – kto udziela, na jaki okres?

Wniosek o odroczenie wykonania kary należy złożyć przed Sądem, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Oznacza to, że jeżeli sprawa rozpoznawana była przed Sądem Rejonowym w Jeleniej Górze, a następnie na skutek apelacji przed Sądem Okręgowym w Jeleniej Górze – wniosek należy złożyć do Sądu Rejonowego. Nie ma też znaczenia miejsce pobytu skazanego, choćby to zmieniło się w czasie trwania postępowania. Wniosek o droczenie wykonania kary należy oczywiście umotywować, przedłożyć załączniki na poparcie argumentacji oraz dowód uiszczenia opłaty w kwocie 80 złotych. Skazany może ubiegać się o odroczenie na dowolny okres czasu, nie dłuższy niż 1 rok. Okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tej sprawie. Sam wniosek można składać wielokrotnie.

Zawieszenie wykonania kary po rocznym odroczeniu

Do niedawna możliwym było zawieszenie wykonania kary wobec skazanego na karę nie większą niż 1 rok pozbawienia wolności, co do którego odroczono karę na okres 1 roku – jednorazowo lub łącznie. Obecnie, tj. od października 2019 r., uchylony został przepis kodeksu karnego wykonawczego, który to umożliwiał. Nie zmienia to jednak faktu, że istnieje możliwość zastosowania przepisów wcześniej obowiązujących do sprawców, którzy dopuścili się czynu przed datą uchylenia wskazanego artykułu – tj. przed październikiem 2019 r.

Odroczenie kary ograniczenia wolności

Skazani na karę ograniczenia wolności również mogą ubiegać się o jej odroczenie. Przesłanki dla udzielenia są podobne do wyżej omówionych, a wyróżnia się wśród nich zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny, jakie pociągnie natychmiastowe wykonywanie kary. Konkretne przykłady omówiono powyżej. Maksymalny okres odroczenia wynosi 6 miesięcy. Dodatkową okolicznością, przy której Sąd musi odroczyć wykonanie kary, jest powołanie skazanego do czynnej służby wojskowej. Odroczenie trwa wówczas do czasu zakończenia służby.

Pomoc adwokata w sprawach o odroczenie wykonania kary

Jak w każdej sprawie wykonawczej, również w postępowaniu o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, czy też kary ograniczenia wolności – skazanego może reprezentować adwokat, jako jego obrońca. Warto pamiętać, że aby uzyskać odroczenie, Sąd wyznacza posiedzenie, na które wzywa skazanego i jego obrońcę. Adwokat może zatem nie tylko sporządzić wniosek, ale również reprezentować skazanego na posiedzeniu przed Sądem. Może również, w imieniu skazanego, złożyć zażalenie na postanowienie o odmowie odroczenia wykonania kary.

Adwokat Jelenia Góra

Kancelaria Adwokacka OWO Adwokaci zajmuje się prowadzeniem spraw z zakresu prawa karnego wykonawczego. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości zapraszamy do Kontaktu.