Odpowiedzialność karna za fałszywą opinię biegłego

Opinia biegłego to często jeden z najważniejszych dowodów w postępowaniu karnym. Jej treść może przesądzić o winie, wymiarze kary lub wysokości szkody. Dlatego prawo przewiduje odpowiedzialność karną za sporządzenie opinii fałszywej, stronniczej lub przygotowanej w sposób nierzetelny. Ten wpis wyjaśnia, kiedy działanie biegłego narusza art. 233 kodeksu karnego, jakie błędy pojawiają się najczęściej i jak możesz reagować, jeśli opinia budzi Twoje wątpliwości.

Fałszywa opinia biegłego a art. 233 kodeksu karnego

Art. 233 kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność za składanie fałszywych oświadczeń, w tym za wydanie opinii, która może wprowadzić sąd w błąd. Nie chodzi o zwykłe potknięcia czy odmienne spojrzenie na materiał dowodowy, lecz o sytuacje, w których biegły świadomie przemilcza istotne fakty, formułuje nieprawdziwe wnioski lub opiera się na danych, które nie wynikają z akt sprawy. Do naruszenia może dojść także wtedy, gdy opinia została wykonana w sposób rażąco niedbały, choć biegły nie miał intencji zaszkodzić którejś ze stron.

W praktyce o fałszywej opinii mówimy zarówno wtedy, gdy jej treść jest niezgodna z rzeczywistością, jak i wtedy, gdy biegły pomija kluczowe informacje, uniemożliwiając sądowi prawidłową ocenę sprawy. Taka opinia nie spełnia roli dowodu, a jej skutki mogą być bardzo poważne, szczególnie gdy wpływa na ocenę Twojej odpowiedzialności lub przebieg postępowania.

Kiedy biegły ponosi odpowiedzialność karną za nierzetelną opinię?

Odpowiedzialność karna pojawia się wtedy, gdy opinia narusza zasady bezstronności, staranności i rzetelności, których prawo wymaga od biegłych sądowych. Przykładem może być sporządzenie opinii bez analizy wszystkich dowodów lub wyciągnięcie wniosków, które nie mają pokrycia w materiale sprawy. Stronniczość może ujawnić się również wtedy, gdy biegły pomija fakty korzystne dla jednej ze stron lub bez uzasadnienia preferuje jedną wersję wydarzeń.

W takich sytuacjach sąd ma możliwość nie tylko zakwestionować opinię, lecz także zawiadomić organy ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. To rozwiązanie stosowane wtedy, gdy błędy nie wynikają z braku doświadczenia, lecz przekraczają dopuszczalne granice profesjonalizmu.

Błędy w opinii biegłego i ich wpływ na sprawę

Nie każdy błąd prowadzi do odpowiedzialności karnej biegłego, ale wiele z nich może mieć realne znaczenie dla Twojej sprawy. Do najczęściej spotykanych należą: brak odniesienia się do wszystkich dowodów, nieprecyzyjne opisy, oparcie wniosków na przypuszczeniach, a nie na analizie, oraz błędy metodologiczne. Problemem bywa też sytuacja, w której opinia jest ogólnikowa i nie odpowiada na kluczowe pytania zadane przez sąd.

Takie mankamenty nie dyskwalifikują opinii automatycznie, ale mogą prowadzić do powołania kolejnego biegłego lub uzupełnienia opinii. Warto uważnie analizować dokument — nawet drobne nieścisłości mogą wpłynąć na ocenę dowodów i, w konsekwencji, na wynik postępowania.

Jak zakwestionować opinię biegłego w trakcie postępowania?

Jeżeli opinia budzi Twoje zastrzeżenia, możesz domagać się jej uzupełnienia lub doprecyzowania. Sąd dopuszcza takie wnioski, jeśli opinia jest niejasna, niespójna lub nie odpowiada na wszystkie pytania. Możliwe jest także zadawanie dodatkowych pytań biegłemu, zarówno na piśmie, jak i podczas rozprawy. Dopiero wtedy często wychodzi na jaw, że biegły nie przeanalizował pełnego materiału dowodowego lub oparł się na założeniach, które nie wynikają z akt.

Drugim rozwiązaniem jest wniosek o powołanie innego biegłego. Sąd korzysta z tej możliwości wtedy, gdy dotychczasowa opinia jest nieprzekonująca, niespójna lub zawiera błędy, które uniemożliwiają jej wykorzystanie jako dowodu. To narzędzie szczególnie przydatne w sprawach, gdzie wynik opinii ma decydujące znaczenie.

Dlaczego rzetelna opinia biegłego ma tak duże znaczenie?

Opinia biegłego jest jednym z najważniejszych środków dowodowych w sprawach karnych. Na jej podstawie sąd ocenia okoliczności zdarzenia, stopień winy oraz skutki prawne zdarzenia. Jeżeli opinia jest wykonana nierzetelnie, może zaburzyć ocenę dowodów i prowadzić do niesprawiedliwych rozstrzygnięć.

Rzetelność opinii opiera się na trzech elementach: oparciu analizy na pełnym materiale dowodowym, wyciągnięciu logicznych wniosków oraz możliwości wyjaśnienia metodyki badań. To właśnie te obszary warto weryfikować, gdy pojawia się podejrzenie błędów lub stronniczości.

Co warto zapamiętać?

Fałszywa lub nierzetelna opinia biegłego może znacząco wpłynąć na wynik postępowania. Masz jednak realne narzędzia, by reagować: wniosek o uzupełnienie opinii, dodatkowe pytania, a w razie potrzeby powołanie kolejnego biegłego. W sytuacjach skrajnych możliwe jest także zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na podstawie art. 233 kodeksu karnego.
Jeśli potrzebujesz pomocy w analizie opinii lub obronie swoich praw w postępowaniu karnym, OWO Adwokaci prowadzi takie sprawy na każdym etapie postępowania.