OŚWIADCZENIA WOLI CZ. 2 | Adwokat Jelenia Góra

W poprzednim artykule dokładnie omówiliśmy pojęcie oświadczenia woli, wskazaliśmy także osoby uprawnione do jego składania, jak i pojawiające się w nim błędy. Poniższy tekst będzie natomiast dotyczył kwestii uchylania się od skutków prawnych oświadczenia woli oraz o jego wykładni -  interpretacji treści.

Uchylanie się od skutków prawnych oświadczenia woli

Jako że ze złożonego oświadczenia woli wynikają doniosłe skutki prawne, ustawodawca przewidział możliwość ,,wycofania się” z decyzji, która została podjęta pod wpływem błędu (wady), tj. bez pełnej świadomości o jej przyszłych konsekwencjach.

Uprawnienie to zostało wyrażone w art. 88 k.c., jednak dotyczy ono jedynie oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, podstępu lub groźby. Oznacza to, że w przypadku zaistnienia jednej z owych wad strona, w celu uchylenia się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia i uznania go za nieważne, powinna złożyć drugie pisemne oświadczenie, wyrażające intencję jego unieważnienia. Istotne jest, że czas na jego sformułowanie jest ograniczony, bowiem w razie błędu prawo to wygasa z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - od chwili, kiedy stan obawy ustał (art. 88 § 2 kc). Samo oświadczenie staje się ważne - skuteczne w momencie dotarcia do adresata.

Jeśli natomiast przy składaniu oświadczenia woli pojawiły się wady w postaci pozorności bądź braku świadomości lub swobody, to jest ono bezwzględnie nieważne już od samego początku, tj. od chwili jego złożenia.  Nie wywołuje ono także żadnych skutków prawnych, a więc strona nie musi podejmować dodatkowych czynności w celu jego uchylenia.

Wykładnia oświadczenia woli

Niekiedy zdarza się, że strony nie są zgodne co do złożonego przez jedną z nich oświadczenia woli - rozumieją jego treść w odmienny sposób, a w konsekwencji oczekują wyniknięcia innych skutków prawnych. Jeżeli nie są one w stanie rozwiązać zaistniałego sporu samodzielnie, mogą zwrócić się z pomocą do właściwego sądu, który stosując dyrektywy wykładni oświadczeń woli zawartych w art. 65 kc., zinterpretuje dane oświadczenie woli.

Aby to uczynić, może posłużyć się trzema metodami - subiektywną, obiektywną, bądź też mieszaną, którą stanowi połączenie dwóch poprzednich. Pierwsza z nich polega na tym, że organ sądowniczy przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie faktycznie nadały mu obie strony w chwili jego złożenia (orzeczenie SN sygn. I CSK 1126/23), uznając je tym samym za wiążące. Warto dodać, że wykładnia subiektywna jest priorytetowa względem obiektywnej, co wynika z art. 65. §2. kc, zgodnie z którym w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Ma ona zatem charakter dorozumiany - przyjmuje się ją także wtedy, gdy strony od początku są zgodne, co do oświadczenia woli. Dlatego też, druga z przedstawionych metod interpretacji jest stosowany zazwyczaj w przypadku zaistnienia sporu, bowiem wówczas sąd przyjmuje założenia racjonalne i ,,widoczne” dla obserwatorów postronnych. Narzędziami w niej wykorzystywanymi są m.in. język i struktura oświadczenia, należyta staranność oraz relacje między stronami. Z kolei wykładnia mieszana, najczęściej zresztą stosowana w orzecznictwie, polega na tym, że sąd najpierw analizuje znaczenie wynikające z woli stron (wykładnia subiektywna), dopiero potem zaś sens obiektywny oświadczenia.

Na koniec warto jeszcze wskazać przykłady zastosowania owych metod w konkretnych przepisach kodeksu cywilnego. Tak więc z metody subiektywnej skorzystamy m.in. przy interpretacji woli testatora (art. 948 k.c.), zaś z obiektywnej - podczas nadawaniu znaczenia udzielonego pełnomocnikowi (art. 98 k.c.).

Podsumowanie

Oświadczenie woli jest jednym z najistotniejszych oraz najczęściej używanych pojęć w dziedzinie prawa cywilnego, bowiem odnosi się do świadomego i celowego zamiaru oraz woli jednostki, stanowiących istotę każdej czynności prawnej. Warto zatem znać zagadnienia omówione w tym oraz poprzednim artykule, ponieważ mogą one pomóc m.in. w uniknięciu wad przy składaniu takiego oświadczenia, w wycofaniu się z podjętej błędnie decyzji oraz - w zrozumieniu metod interpretacji oświadczeń woli przez organy sądownicze.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Adwokat Jelenia Góra – prawo cywilne

Skutki wad oświadczenia woli, takich jak błąd, podstęp czy groźba, mogą prowadzić do unieważnienia czynności prawnej, a w praktyce skutkować poważnymi konsekwencjami majątkowymi lub procesowymi. Jeśli masz wątpliwości co do ważności złożonego oświadczenia woli lub chcesz uchylić się od jego skutków – warto skorzystać z pomocy profesjonalisty.

Adwokat z Jeleniej Góry zapewnia wsparcie prawne w sprawach cywilnych, w tym w analizie ważności czynności prawnych, prowadzeniu sporów sądowych oraz doradztwie przy uchylaniu się od skutków prawnych oświadczeń woli.

Skontaktuj się z naszą kancelarią w Jeleniej Górze, aby uzyskać fachową pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji.