Dziedziczenie ustawowe – kolejność i schemat dziedziczenia spadku

1. Spadkodawca nie sporządził testamentu.
2. Testament jest nieważny lub nie obejmuje całego majątku.
3. Osoby powołane do spadku w testamencie nie chcą lub nie mogą go przyjąć (np. odrzuciły spadek).

W takich przypadkach zasada dziedziczenia opiera się na regulacjach ustawowych, które określają, jakie osoby i w jakiej kolejności dziedziczą majątek po zmarłym.

>>Przeczytaj więcej o Spadku po rodzicach

Podstawowa kolejność dziedziczenia ustawowego

Przepisy kodeksu cywilnego ustalają tzw. kolejność dziedziczenia ustawowego. Poniżej przedstawiamy uproszczony schemat dziedziczenia spadku:

Małżonek i dzieci spadkodawcy

Pierwsza grupa dziedziczących to współmałżonek zmarłego oraz jego dzieci. Majątek dzielony jest zazwyczaj w ten sposób, że małżonek otrzymuje określoną część (co najmniej 1/4), a pozostała część przypada dzieciom w równych udziałach.

Wstępni oraz rodzeństwo i zstępni rodzeństwa

Jeśli zmarły nie miał dzieci, do dziedziczenia dochodzą jego rodzice. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje, w jego miejsce wchodzą dzieci zmarłego rodzica, czyli rodzeństwo zmarłego, a jeśli i oni nie żyją – ich zstępni. W niektórych przypadkach dziedziczy tu również małżonek spadkodawcy.

Dalsi krewni

Jeśli brak jest małżonka, dzieci, rodziców czy rodzeństwa i ich zstępnych, wówczas schemat dziedziczenia spadku sięga do dalszych krewnych, takich jak dziadkowie, a w pewnych sytuacjach do ich potomków.

Gmina lub Skarb Państwa

W sytuacji, gdy nie ma żadnych spadkobierców ustawowych, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub Skarbowi Państwa.

Zasada dziedziczenia – równość udziałów i szczególne regulacje

Zasada dziedziczenia ustawowego opiera się na sprawiedliwym podziale majątku pomiędzy najbliższych krewnych. W praktyce oznacza to, że:

• Dzieci dziedziczą w równych częściach.
• Małżonek spadkodawcy ma zapewnioną określoną ustawowo część udziału spadkowego (nie mniej niż 1/4 spadku w sytuacji dziedziczenia z dziećmi).
• Jeśli brak jest dzieci, do dziedziczenia dochodzą rodzice, rodzeństwo, a następnie dalsi krewni, z zachowaniem reguł określonych w Kodeksie cywilnym.

Warto pamiętać, że szczegółowe zasady mogą się różnić w zależności od sytuacji rodzinnej oraz że polskie prawo przewiduje rozmaite wyjątki, jak na przykład dziedziczenie przez pasierbów, ale tylko w określonych sytuacjach.

Przeczytaj też o:

Odrzuceniu spadku

Zrzeczeniu się spadku

Dziedziczenie ustawowe ma za zadanie zabezpieczyć interesy najbliższych krewnych spadkodawcy, gdy brak jest testamentu lub nie obejmuje on całego majątku. Kolejność dziedziczenia oraz schemat dziedziczenia spadku są ściśle regulowane prawnie, dzięki czemu łatwiej ustalić, kto i w jakiej wysokości powinien otrzymać spadek. W razie wątpliwości warto skonsultować się z doświadczonym adwokatem, który pomoże ustalić zasady dziedziczenia i uniknąć sporów.

Potrzebujesz pomocy prawnej?
Jeśli masz pytania dotyczące dziedziczenia ustawowego, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią Owo Adwokaci. Pomożemy Ci zrozumieć przysługujące Ci prawa, przeanalizować dokumenty oraz wesprzeć na każdym etapie postępowania spadkowego.