Pełnomocnictwo - część I - poradnik od Adwokata (Jelenia Góra)

Pojęcie pełnomocnictwa jest jednym z najczęściej używanych w praktyce prawniczej, bowiem umożliwia ono przeniesienie pewnych kompetencji na każdy podmiot prawa cywilnego, zarówno po stronie udzielającego, jak i tego, któremu zostaje udzielone. Zazwyczaj jednak upoważnienie to nadawane jest jednostkom specjalizującym się w określonej dziedzinie, ponieważ ich wiedza i umiejętności pozwalają na szybsze oraz profesjonalne załatwienie wielu spraw. Dlatego też, w poniższym artykule dokładnie wyjaśnimy jego funkcjonowanie w prawie, a także sposób jego udzielania oraz rodzaje.
 

Pojęcie

Pełnomocnictwo, zdefiniowane przez ustawodawcę w art. 96 k.c., jest taką formą przedstawicielstwa, w której umocowanie przedstawiciela (pełnomocnika), tj. jednostronne upoważnienie go do dokonywania skutecznych czynności prawnych, zostało mu udzielone poprzez złożenie oświadczenia woli przez reprezentowanego (mocodawcę).

Warto jednak pamiętać, pełnomocnictwem nazywa się często samo to umocowanie bądź też oświadczenie woli reprezentowanego, a nawet czynność prawną udzielania pełnomocnictwa, czy też dokument zawierający owo umocowanie.

Udzielanie pełnomocnictwa

Jako że pełnomocnictwo jest rodzajem jednostronnej czynności prawnej upoważniającej, to nie wymaga ono złożenia oświadczenia woli przez pełnomocnika. Jeżeli nie chce on mieć owego umocowania może on zwyczajnie z niego nie korzystać lub się go zrzec. Istotne jest bowiem, że udzielone przedstawicielowi pełnomocnictwo nie tworzy po jego stronie takich obowiązków, o których powinien on móc się  dowiedzieć. Innymi słowy, uprawniony nie musi być w posiadaniu wiedzy o konkretnych okolicznościach, nawet jeśli powinny być mu one znane.

Do udzielania pełnomocnictwa stosuje się ogólną zasadę swobody umów, zawartą w art. 60 k.c., który traktuje m.in. o szczegółowo opisanym w naszych poprzednich artykułach oświadczeniu woli. Jednakże, w przypadku tego rodzaju upoważnień prawo przewiduje liczne wyjątki, zwłaszcza w odniesieniu do tzw. pełnomocnictwa ogólnego. Ono bowiem, pod rygorem nieważności, powinno być udzielone na piśmie. Pozostałe pełnomocnictwa mogą mieć dowolną formę, chyba że czynność, do której takie upoważnienie umocowuje, wymaga zachowania szczególnej formy, również pod rygorem nieważności.

Pełnomocnictwo interpretuje się wyłącznie w sposób obiektywny, a więc poprzez ustalenie znaczenia wypowiedzi mocodawcy oraz jej kontekstu językowego. Metoda subiektywna, przyznajacą pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie faktycznie nadały mu obie strony w chwili jego złożenia, zostaje tu pominięta.

Rodzaje pełnomocnictw

Cechą polskiego prawa jest to, że pełnomocnictwo może zostać udzielone tylko w określonym zakresie, a więc mocodawca nie może upoważnić przedstawiciela do dokonywania wszystkich czynności prawnych w jego imieniu. Takie umocowanie byłoby w świetle prawa nieważne. A zatem w celu nadania pewnych kompetencji innemu podmiotowi reprezentowany musi posłużyć się jednym z trzech ustawowych rodzajów pełnomocnictwa, wyodrębnionych właśnie ze względu na ich zakres.

Pierwszym z nich jest pełnomocnictwo ogólne, obejmujące umocowanie do tzw. czynności zwykłego zarządu. Trzeba przy tym zaznaczyć, że nie istnieje zamknięty i uniwersalny katalog owych czynności, ponieważ niemożliwe jest jednoznaczne określenie rodzaju i zakresu spraw, którymi pełnomocnik miałby się zajmować w sposób trwały. Przy ich klasyfikacji niezbędne jest bowiem uwzględnienie indywidualnych właściwości, jak np. majątek mocodawcy, charakter jego działalności, a co najważniejsze – czynności stanowiące rezultat zawarcia pełnomocnictwa. Tym samym, przez pojęcie czynności zwykłego zarządu możemy rozumieć takie czynności prawne, jakie dokonywane są zazwyczaj przy bieżącym i właściwym gospodarowaniu majątkiem czy też przy prowadzeniu spraw określonych przez mocodawcę.

Drugi rodzaj pełnomocnictwa nazywa się mianem rodzajowego. Stanowi ono upoważnienie do dokonywania czynności określonego rodzaju, a zatem np. do zawierania umów najmu. Jego zakres wykracza więc poza granicę spraw zwykłego zarządu, w związku z czym pełnomocnictwo to musi w sposób szczegółowy określać wszystkie kompetencje, jakie udzielane są przedstawicielowi.

Trzecim i ostatnim rodzajem owego określonego w ustawie upoważnienia jest tzw. pełnomocnictwo szczególne. Umożliwia ono dokonanie przez pełnomocnika konkretnej czynności prawnej (np. zawarcia umowy najmu) lub też kilku takich ściśle zdefiniowanych czynności (np. zawarcia trzech umów najmu dla różnych lokali).

Istotne jest, że wymienione powyżej pełnomocnictwa mogą być przez mocodawcę modyfikowane lub łączone, tj. ma on prawo do tego, aby np. do pełnomocnictwa ogólnego dodać pewną kompetencję do dokonania określonej czynności, która poza zakres czynności zwykłego zarządu. 

Czynności prawne z samym sobą

Jak stanowi art. 108 k.c pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, ​​której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Tak też jest w przypadku, gdy pełnomocnik miałby reprezentować obie strony w danej sprawie. Regulacji tych upatruje się w konieczności ochrony interesów mocodawcy przed niekorzystnym dla niego działaniem pełnomocnika.

A zatem, jak wynika z powyższego przepisu, pełnomocnik nie może reprezentować mocodawcy, jeżeli to on miałby być drugą stroną czynności prawnej bądź też w przypadku, w którym miałby on występować jako umocowany obu stron. Co ważne, od tego ograniczenia ustawodawca przewiduje dwa wyjątki. Pierwszym z nich jest sytuacja, gdy mocodawca zgodził się, aby jego pełnomocnik występował w tej samej roli także po drugiej stronie czynności, natomiast drugim  –  gdy treść owej czynności nie narusza interesów mocodawcy i nie zachodzi konflikt interesów.

Podsumowanie

Pełnomocnictwo, jako złożone zagadnienie prawne, wymaga szczególnej uwagi przy dokonywaniu różnych czynności prawnych. Powyżej, przedstawiliśmy jedynie kilka kwestii z nim związanych, zaś pozostałe, takie jak m.in. wygaśnięcie bądź nadużycie pełnomocnictwa wyjaśnimy w kolejnych artykułach.

„Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie pełnomocnictwa, skontaktuj się z naszą kancelarią. Adwokat Jelenia Góra to gwarancja rzetelnej analizy prawnej i skutecznego działania – również w sprawach złożonych umocowań, sporów pełnomocników czy reprezentacji przed sądem