Co trzeba wykazać?

Aby udowodnić, że stalker dopuszcza się nękania należy wykazać, że jego zachowanie w ogóle jest nękaniem. Za takie uznamy zachowanie, które charakteryzuje się wysokim stopniem uciążliwości, jest powtarzalne i podejmowane wbrew woli pokrzywdzonych. Szerzej o tym czym dokładnie jest stalking przeczytasz tutaj. W pierwszej kolejności, aby udowodnić nękanie, należy dowieść, że dane zachowanie sprawcy jest w ogóle przestępstwem. W tym celu trzeba wykazać, że:

1. istnieje powtarzające się zachowanie lub działanie, które ma na celu celowo naruszyć prywatność, godność lub poczucie bezpieczeństwa ofiary,
2. te działania lub zachowania są niepożądane i nieakceptowalne dla ofiary.
3. ofiara próbowała zakończyć te działania lub zachowania, na przykład poprzez bezpośrednią komunikację z osobą dokonującą nękania.

Jakie dowody zebrać przeciwko stalkerowi?

Aby udowodnić stalking, konieczne jest zebranie wystarczającej ilości dowodów na te zachowania, które pozwolą potwierdzić ich ciągłość i powtarzalność, a także związki ze sprawcą. Możesz zrobić to na kilka sposobów:

1. zapisz daty i godziny, gdy nękanie miało miejsce, a także sporządź dokładny opis tego, co się wydarzyło – dokumentuj każde zdarzenie, w którym doszło do nękania,
2. zachowaj kopie wszelkiej korespondencji (e-maile, wiadomości tekstowe, listy) oraz nagrania rozmów telefonicznych lub spotkań,
3. zbieraj wszystkie dowody w postaci notatek, zdjęć lub nagrań wideo, które potwierdzają nękanie - upewnij się, że masz kopie tych dowodów,
4. zapisz dane świadków, którzy byli obecni, gdy miało miejsce nękanie, i poproś ich o późniejsze złożenie zeznań,
5. zgłoś nękanie swojemu przełożonemu lub działowi HR, jeśli do stalkingu dochodzi w miejscu Twojej pracy. Skargę należy złożyć pisemnie i poprosić o spotkanie, na którym możesz przedstawić okoliczności sprawy,
6. zgłoś nękanie odpowiednim organom, a przede wszystkim policji i prokuraturze i zachowaj kopię złożonego zgłoszenia oraz załączonych dowodów.

---

---

Stalking – pomoc prawna

Niezależnie od etapu sprawy zawsze warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się  w sprawach przeciwdziałaniu przemocy fizycznej i psychicznej. Fachowiec z tej dziedziny będzie w stanie pomóc przy gromadzeniu materiału dowodowego i niejednokrotnie poleci niestandardowe rozwiązania, by pomóc swojemu klientowi. W prowadzonych dotychczas sprawach rekomendowałem już takie sposoby zabezpieczania dowodów jak:

1. Prowadzenie dziennika pokrzywdzonego, w którym notowane są wszystkie nieprzyjemne zdarzenia wraz z datami, godzinami czy miejscem, w których doszło do mieszkania,
2. Zamontowanie kamery w wizjerze drzwi wejściowych do mieszkania, która rejestruje każdy ruch pod drzwiami wejściowymi, i wykonuje zdjęcie lub nagranie video,
3. Współpracę z technikiem kryminalistyki, dzięki której udało się wykryć zamontowane urządzenie do śledzenia położenia pojazdu pokrzywdzonej,
4. Korzystanie z aplikacji do nagrywania rozmów telefonicznych dzięki której ustalono ten sam głos stalkera pomimo, że dzwonił z różnych numerów telefonu.

Pamiętaj, że udowodnienie nękania może być trudne, ale istnieją środki, które mogą Ci pomóc. Ważne jest, abyś zgłosił nękanie i zebrał dowody, które mogą pomóc w Twojej sprawie.

---

Stalking może obejmować stosunkowo rozmaite spektrum zachowań, począwszy od nękania przez byłego partnera, poprzez agresywnego i głośnego sąsiada, prześladującego nasze dziecko nastolatka, podglądacza z budynku obok naszego domu, podobnego do mobbera współpracownika, bezpodstawnego donosiciela, anonimowego komentującego internauty, agresywnego wierzyciela, niechcianego wielbiciela, niszczącego nasze mienie wandala, czy wreszcie zazdrosnego znajomego lub skonfliktowanego członka rodziny. Jak wygląda jednak profil przeciętnego sprawcy przestępstwa uporczywego nękania w oparciu o statystyki?

Wyniki badań nad stalkingiem

Przeprowadzone przez Prof. dr hab. Marka Mozgawę oraz Dr hab. Magdalenę Budyk – Kulik badania pokazują, że najczęstszą przyczyną nękania jest niemożność pogodzenia się przez jedną ze stron związku (małżeństwa, konkubinatu) z rozstaniem się z dotychczasowym partnerem. Najczęściej nękanie trwa od 1 do 6 miesięcy (aczkolwiek nierzadkie są również przypadki nękań wieloletnich, niekiedy trwających nawet ponad 5 lat). Podstawowym sposobem nękania jest dzwonienie do kogoś (przy użyciu telefonu stacjonarnego lub komórkowego). Typowym oskarżonym jest niekarany mężczyzna w przedziale wiekowym między 22 a 40 lat, stanu wolnego, zazwyczaj pracujący, nieposiadający dzieci. W większości przypadków oskarżeni przyznają się do winy. W każdym przypadku sprawca zna się z pokrzywdzonym, a w większości przypadków byli oni ze sobą w bliskich związkach uczuciowych (62,5%). Typowym pokrzywdzonym jest kobieta (w znacznej części przypadków – młoda).

Jak pokazują badania najczęstszą przyczyną i motywem dla zaistnienia przestępstwa jest wspomniana już niemożność pogodzenia się z faktem rozstania z parterem (21,8%), nieporozumienia i konflikty sąsiedzkie (7,9 %), miłość (7,1%), konflikty małżeńskie (6,1%), nieporozumienia rodzinne (5%), zemsta (4,6%).

---

---

Jak wynika z powyższego najczęściej pokrzywdzonymi przestępstwem z art. 190a § 1 kodeksu karnego są kobiety nękane przez byłych parterów. Pamiętaj, jeżeli jesteś ofiarą stalkingu lub ktoś z Twoich bliskich padł ofiarą stalkera nie bój się poprosić o pomoc. Uporczywe nękanie to przestępstwo, a sprawca winien za nie ponieść karę. Jeżeli szukasz profesjonalnej pomocy w tym zakresie, zachęcam do kontaktu!

---

Co oznacza cyberstalking?

Internet to nie tylko miejsce, gdzie można poznać nowych ludzi i zdobywać informacje, ale również miejsce, gdzie niektórzy użytkownicy łamią prywatność innych . Kiedyś stalkerzy śledzili swoje ofiary osobiście, dzwonili, wysyłali listy. Jednak wraz z pojawieniem się internetu, pojawił się również nowy rodzaj stalkingu – cyberstalking, czyli stalking w sieci. Cyberstalking polega na systematycznym śledzeniu i nękaniu innej osoby za pomocą internetu. Ofiarami cyberstalkingu padają osoby w różnym wieku, głównie aktywni użytkownicy mediów społecznościowych.

Formy cyberstalkingu

Stalking w sieci może przybierać różne formy, od wysyłania niechcianych e-maili i wiadomości, wykorzystywania informacji osobistych do szantażu, szpiegowania i inwigilacji aktywności ofiary, publikowania obraźliwych komentarzy na portalach społecznościowych aż po groźby i nękanie w realnym świecie. Może również obejmować śledzenie działań internetowych danej osoby, takie jak monitorowanie jej profili na portalach społecznościowych lub korzystanie z GPS, aby śledzić jej położenie. Anonimowość internetu może ułatwić stalkerom nękaniu swoich ofiar, a brak fizycznej bliskości może sprawić, że dla ofiar będzie trudniej się bronić.

Stalking w sieci – profil stalkera

Niektórzy ludzie myślą, że nękanie w sieci nie jest poważnym problemem, ponieważ ofiara może po prostu zamknąć konto lub zablokować napastnika. Niestety, cyberstalking często jest bardziej uporczywy, bo trudniejszy do zidentyfikowania niż stalking tradycyjny. Stalkerzy w sieci mogą nadal śledzić swoje ofiary nawet po zamknięciu konta lub zablokowaniu. Mogą też tworzyć fałszywe profile i nadal kontaktować się z ofiarą. Wreszcie, mogą również używać narzędzi technologicznych, takich jak programy szpiegujące, do zbierania prywatnych informacji o ofierze. Jednym z największych problemów związanych z cyberstalkingiem jest trudność w ustaleniu tożsamości stalkera, albowiem ofiary często nie są w stanie ich zidentyfikować. Mogą to być osoby, które znają pokrzywdzonych osobiście, jak również całkowicie obce osoby, które zaczynają ją nękać z pozycji anonimowej.

---

---

Stalkerzy w sieci – jak ich rozpoznać i jak się przed nimi bronić?

Dlatego ważne jest, aby każdy użytkownik internetu był świadomy zagrożenia i umiał rozpoznać sygnały ostrzegawcze. Należą do nich ponadprzeciętne aktywności innych użytkowników względem naszej osoby takie jak ciągłe wysyłanie wiadomości prywatnych bez zgody i bez naszej prośby czy próby uzyskania naszych danych osobowych, takich jak adres zamieszkania, numer telefonu czy adres e-mail. Równie podejrzane powinno dla nas być ciągłe odwiedzanie naszych profili w serwisach społecznościowych, komentarze pod naszymi postami czy "lajkowanie" naszych zdjęć przez osoby spoza kręgu najbliższych znajomych. Krytycznym momentem będzie dostrzeżenie zdjęć lub filmów, które zostały wykonane bez naszej wiedzy lub zgody, a następnie zostały opublikowane w sieci.

Cyberstalking – jak złapać stalkera?

Aby chronić się przed cyberstalkingiem, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Przede wszystkim nie udostępniajmy naszych danych osobowych w internecie, nie publikujmy zbyt prywatnych informacji na portalach społecznościowych i nie akceptujmy zaproszeń do znajomych od nieznanych nam osób. By ustalić tożsamość sprawcy ważnym dla adwokata jest by nie usuwać żadnych dowodów jego obecności i śladów jego działania. Każdy stalker jest zwykłym przestępcą i popełni w końcu błąd. Użyje dwa razy tego samego fikcyjnego maila, załączy przez przypadek historię korespondencji mailowej z autentyczną osobą lub „polajkuje” inny profil pozwalający na ustalenia jego tożsamości lub zawężenie kręgu potencjalnych sprawców.  

Pamiętaj, że choć w dzisiejszych czasach internet jest nieodłączną częścią naszego życia, a media społecznościowe pozwalają nam na łatwe nawiązywanie kontaktów z ludźmi z całego świata to niestety łatwość ta może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Warto zatem zdawać sobie sprawę z zagrożeń związanych z korzystaniem z internetu i zachować ostrożność w kontaktach z nieznajomymi.

---

---

Jak udowodnić stalking?

To częste pytanie naszych klientek, które zanim zgłoszą się po pomoc do naszej Kancelarii często próbują na własną rękę poradzić sobie z przestępcą. To trudne, ponieważ główną motywacją sprawcy jest niepodporządkowanie się woli swojej ofiary i możliwie maksymalne uprzykrzenie jej życia. Przestępca jest wysoce zdeterminowany i często wobec nieskuteczności swoich działań lub skutecznym im przeciwdziałaniu przez pokrzywdzoną poszukuje nowych sposobów na dotarcie do swojej ofiary. Istotne w przypadku toczącego się później postępowania karnego jest odpowiednie udowodnienie popełnienia przestępstwa przez sprawcę – jak to zrobić?

Nie usuwaj smsów!

Jednym z częstych błędów pokrzywdzonych kobiet jest usuwanie wiadomości sms, rozmów za pomocą komunikatorów typu WhatsApp, Messenger, Tinder czy Instagram. Motywacje usuwania wiadomości jest zrozumiała – kobiety chcąc dosłownie „wykasować” sprawcę ze swojego życia. Wiadomości są jednak najczęściej najlepszym dowodem przestępstwa. To właśnie w nich sprawca często pokazuje swoje nieustępliwe oblicze, jest wulgarny, arogancki lub wskazuje w treści rozmów na okoliczności pozwalające dowodzić np. śledzenia, obecności pod mieszkaniem, wypytywania znajomych. Wiadomości są zatem bardzo ważnym dowodem, a ich ilość i treść często ma kluczowe znaczenie dla sprawy. Pamiętaj, że historię połączeń w postaci bilingów można odtworzyć, ale treści smsów już zazwyczaj nie.

Nie bój się nagrywać!

Jeżeli sprawca pojawia się w miejscu Twojego zatrudnienia, wyczekuje na Ciebie pod klatką bloku, jeździ za Twoim samochodem, wsiada do tego samego autobusu pamiętaj, że masz prawo go nagrać. Często samo wyciągnięcie telefonu z zamiarem nagrania sprawi, że prześladowca ulotni się. Film wideo lub zdjęcie na którym widać, że stalker przebywa w miejscach Twojego pobytu są bardzo istotnym dowodem w Sądzie, którego nie da się podważyć, a musisz pamiętać, że przestępca w toku postępowania może próbować wypierać się wszystkiego. Każdy pozornie mało ważny dowód potwierdzający jego sprawstwo będzie wówczas kluczowy.

---

---

Proś świadków o pomoc

Często stalker działa na tyle transparentnie i bezrefleksyjnie, że angażuje inne osoby, by Cię prześladować. Może przykładowo pomawiać Cię w miejscu zatrudnienia o kradzieże lub dzwonić po wspólnych znajomych, by przekazać szkalujące Twoje dobre imię informacje. Warto wówczas poprosić osoby, które miały kontakt ze stalkerem o pomoc i złożenie zeznań w sprawie. Tak samo warto poprosić świadków o pomoc, nawet tych nieznanych, którzy widzieli zachowanie stalkera w przestrzeni publicznej (gdy przykładowo gonił pokrzywdzoną lub krzyczał do niej na ulicy). Wówczas rozmowa ze świadkiem i poproszenie o podanie imienia, nazwiska i numeru telefonu pozwoli na późniejsze przesłuchanie tej osoby w postępowaniu. Nie bójmy się także prosić o pomoc osoby, które nawet nie znając stalkera widzą, jak jego działanie oddziałuje na nas. Warto przesłuchać siostrę, przyjaciela albo mamę jeżeli będą oni w stanie potwierdzić załamanie psychiczne pokrzywdzonej lub jej obniżony nastrój czy strach.

Skorzystaj z pomocy profesjonalisty

Warto też przy rozważaniu zabezpieczenia dowodów na potrzeby procesu skontaktować się z zawodowym prawnikiem, który będzie w stanie ocenić, czy doszło do przestępstwa oraz czy zgromadzone dowody są wystarczające do jego udowodnienia. Często zdarzają się sytuację w których trudno namierzyć sprawcę lub potwierdzić jego tożsamość (stalker w internecie, anonimowy wielbiciel). Wówczas uzyskanie dowodów może wymagać wiedzy specjalistycznej, którą posiada doświadczony prawnik lub współpracujący z nim specjalista. Moim klientom zalecam podjęcie konkretnych działań mogących zwiększyć możliwości wykrycia sprawcy lub zdobycia przekonujących dowodów jego winy.

Pamiętaj, że Sąd będzie miał trudność z oceną materiału dowodowego, w którym Twojemu słowu będzie przeciwstawiało się słowo stalkera. Musisz mieć wówczas materiał dowodowy, który pozwoli obiektywnie potwierdzić, że doszło do przestępstwa uporczywego nękania.

---

---

Stalking, czyli uporczywe nękanie

Często pokrzywdzone przeżywające trudy związane przykładowo z zachowaniem byłego partnera niemogącego pogodzić się z rozstaniem zastanawiają się czy da się coś z tym zrobić i czy „jego” zachowanie jest normalne lub też podlega karze. Takie właśnie sytuację mogą stanowić przykład stalkingu, czyli przestępstwa z art. 190a § 1 kodeksu karnego. Stalking polega zasadniczo na uporczywym nękaniu, czyli ustawicznym trapieniu, dokuczaniu czy niepokojeniu pokrzywdzonej, skutkującym przykrością po stronie ofiary, wyrządzeniem jej krzywdy lub spowodowaniem dyskomfortu. Owe nękanie musi polegać na podejmowaniu przez sprawcę czynności w szczególności powtarzalnych, odbieranych przez pokrzywdzoną, jako dręczenie, skutkujące wywołaniem poczucia zagrożenia lub naruszeniem prywatności. Brzmi skomplikowanie? Omówmy sobie to więc dokładniej.

Co konkretnie oznacza więc „nękać”?

Trzeba pamiętać, że nie ma jednej ustawowej definicji „nękania”, wobec czego w każdej indywidualnej sprawie należy ocenić czy dane zachowanie konkretnego sprawcy wobec konkretnej ofiary nosi znamiona nękania. Aktywność stalkera może przybierać rozmaitą formę i polegać w pierwszej kolejności na znacznej ilości niechcianych połączeń telefonicznych czy otrzymanych wiadomości SMS. Sprawca może również próbować kontaktować się za pomocą innych komunikatorów typu WhatsApp, Messenger, Instagram, Telegram itp. Nękaniem będzie również przychodzenie sprawcy pod miejsce pracy pokrzywdzonej, czy przede wszystkim wystawanie pod jej domem, dzwonienie lub pukanie do drzwi. Sprawca może też próbować „dotrzeć” do ofiary poprzez kontakt z jej znajomymi czy przełożonymi przykładowo w celu przekazania nieprawdziwych informacji lub pomówień na temat pokrzywdzonej. Ważne jest, by sprawca działał w sposób intencjonalny, dążąc do podejmowania takich zachowań, które będą dla ofiary dokuczliwe, nieprzyjemne i niepożądane. Sposoby działań przestępcy są zatem rozmaite i każde z wymienionych powyżej zarówno z osobna jak i łącznie może stanowić formę nękania.

Jak długo musi trwać stalking, by uznać, że doszło do przestępstwa?

Szczególnie istotna jest tutaj powtarzalność sprawcy, upór w działaniu oraz konsekwencja w podejmowaniu takich zachowań, które mają na celu nękać pokrzywdzonego. Czy istnieje, wobec tego ustawowy wymóg długości czasu jaki sprawca musi działać? – Nie – taki termin ustawowy nie istnieje, wobec czego nie liczymy tego okresu w dniach, tygodniach czy miesiącach. Musimy po prostu wykazać, że zachowanie sprawcy pozostaje niezmienne i konsekwentne przez dłuższy czas. W zależności od intensywności jego działań może wystarczyć kilka tygodni, lecz jeżeli sprawca nęka ofiarę jedynie incydentalnie, lecz powtarzalnie wówczas okres czasu wymagany dla udowodnienia stalkingu wydłuży się. Zdarzają się sytuację, kiedy sprawca swoim zachowaniem wypełni znamiona przestępstwa działając nawet zaledwie przez kilka dni. Dolegliwość, intensywność oraz skutek tych działań muszą być jednak znaczne i istotne. Najczęstszy okres działania sprawcy wynosi od 1 miesiąca do 1 roku.

---

---

Kiedy zaczyna się stalking?

To trudne pytanie, ale trafnie odpowiada na nie fakt istnienia jeszcze jednego wymogu dla bytu tego przestępstwa. Chodzi o brak woli pokrzywdzonej i jej akceptacji dla określonego zachowania sprawcy. Innymi słowy stalking zaczyna się wtedy, gdy akceptowalne wcześniej częste telefony partnera stają się już nieakceptowalnym, lub gdy jego obecność pod naszym mieszkaniem – wcześniej oczekiwana – staje się dla nas nieprzyjemna i niechciana. Istotne jest, by w sposób jasny, zrozumiały, a najlepiej dowodowo potwierdzony (np. w formie wiadomości sms czy maila) przekazać stalkerowi, że nie życzymy sobie już żadnego z nim kontaktu. Wówczas sprawca jest już świadomy braku zgody pokrzywdzonej – przykładowo na dalszy kontakt w jakiejkolwiek formie. Jeżeli mimo tego nadal będzie dzwonił lub pisał, świadomie zacznie realizować znamiona przestępstwa stalkingu.

Czy stalking musi wywołać skutek?

Tak – stalking jest tzw. przestępstwem materialnym, czyli takim, które musi wywołać skutek. Kodeks karny precyzuje, że chodzi o wzbudzenie u pokrzywdzonej poczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia. Wykazanie samego zaistnienia skutku nie jest jednak trudne, albowiem zazwyczaj sam charakter działania sprawcy (który przykładowo regularnie stoi pod klatką w bloku pokrzywdzonej) uzasadnia zaistnienie skutku w postaci obawy czy udręczenia. Pewne działania sprawcy mogą jednak nie wywoływać strachu, lecz wzbudzać dyskomfort wynikający z naruszenia prywatność. To również wystarczające dla stwierdzenia stalkingu. Samo więc nagrywanie przez sąsiada posesji pokrzywdzonego może być wystarczające do stwierdzenia, że doszło do istotnego naruszenia prywatności. Skutek działania przestępcy jest zatem zazwyczaj sprzężony z jego zachowaniem i to właśnie ten skutek w postaci strachu przez sprawcą, uczuciem udręki czy poniżeniem stanowi największą motywację ofiar do przeciwdziałania przestępcy.

Krótka definicja stalkingu…

…jaką możemy przedstawić w oparciu o powyższe informacje brzmi:

Stalking to:

• nękanie pokrzywdzonej poprzez podejmowanie przez sprawcę określonych działań,
• dokonywane w sposób uporczywy tj. powtarzalny, konsekwentny, wielokrotny,
• dziejące się wbrew woli pokrzywdzonej,
• skutkujące udręczeniem, trapieniem czy upokorzeniem, wyrządzeniem krzywdy, spowodowaniem dyskomfortu, poczuciem zagrożenia czy naruszeniem prywatności.

---

---